تکنیک دیمتل فازی
کتاب تصمیم‌گیری چندمعیاره فازی ، فصل پنجم
منبع: حبیبی، آرش.، ایزدیار، صدیقه.، سرافرازی، اعظم. (1393)، تصمیم‌گیری چندمعیاره فازی، انتشارات کتیبه گیل
نخستین بار وو و لی (2007) در مقاله ای با عنوان توسعه شایستگی های مدیران از تکنیک دیمتل با رویکرد فازی استفاده کرده‌اند. همچنین الگوریتم اجرای این تکنیک تحت تاثیر روش فازی‌زدایی در بسیاری از مقاله‌ها به انحراف کشیده است که در جای خود توضیح داده خواهد شد. در واقع رویکرد فازی برای مقابله با عدم قطعیت و ابهام موجود در عبارات کلامی پاسخ‌دهندگان مورد استفاده قرار می‌گیرد بنابراین برای انجام محاسبات تکنیک دیمتل به صورت فازی نخست باید از یک طیف زبانی مناسب برای گردآوری داده‌ها استفاده کرد. طیف‌های متنوعی براساس مقیاس امتیازگذاری مرسوم دیمتل پیشنهاد شده است. در این میان دو طیف فازی بیشتر مورد اقبال قرار گرفته است که هر دو طیف در جدول زیر آمده است.
نمایش فازی مثلثی طیف فازی الف به صورت زیر است:
الگوریتم تکنیک دیمتل فازی
- محاسبه ماتریس ارتباط مستقیم
- نرمال سازی ماتریس ارتباط مستقیم
- محاسبه ماتریس ارتباط کامل
پس از محاسبه ماتریس ارتباط کامل می‌توان اقدام به فازی‌زدایی مقادیر کرد. ماتریس بدست آمده، همان ماتریس ارتباط کامل قطعی شده است و برای محاسبه الگوی روابط علی می‌توان از آن استفاده کرد. برای فازی‌زدایی راهکارهای متعددی وجود دارد که در فصل اول آمده است. برای نمونه یک روش مرسوم برای فازی زدائی روش ساده شده مرکز ثقل موسوم به COA است.
یک خطای رایج در اجرای تکنیک دیمتل فازی
اپریکویک و زنگ (2003) مقاله‌ای با عنوان «فازی‌زدایی در مدل‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره» ارائه کرده‌اند. در این مقاله بطور کلی روش‌های متعدد فازی‌زدایی بررسی شده است و در نهایت تکنیک CFCS به عنوان یک روش مناسب فازی‌دایی در تکنیک‌های MCDM پیشنهاد شده است. زمانیکه وو و لین (2007) نخستین بار از رویکرد فازی برای اجرای تکنیک دیمتل استفاده کردند، برای فازی‌زدایی از الگوی CFCS که توسط اپریکویک و زنگ مطرح شده بود، بهره گرفتند. نظر به پیچیدگی محاسباتی این روش، یک جابجایی در هدف اتفاق افتاد. بیشتر پژوهشگران بعدی کلاً محاسبات فازی مربوط به تکنیک دیمتل را به الگوریتم فازی‌زدائی CFCS منحصر کردند. به این معنا که نظرات خبرگان به صورت فازی وارد ماتریس ارتباط مستقیم می‌شود. سپس همین ماتریس با الگوی CFCS فازی‌زدایی می‌شود. ماتریس قطعی بدست آمده به عنوان ماتریس اولیه انتخاب می‌شود و سایر گام‌های تکنیک دیمتل به روش قطعی ادامه پیدا می‌کند. این رویه یک رویه اشتباه نیست اما چون محاسبات فازی فقط منحصر به فازی‌زدایی ماتریس ارتباط مستقیم است کارایی کمتری از الگوریتم پیشنهاد شده در کتاب حاضر دارد.
نکته ای قابل تامل در زمینه تکنیک دیمتل فازی
در زمینه تکنیک دیمتل فازی در فهرست منابع بیشتر مقاله‌ها به مقاله زیر ارجاع داده شده است:
Lin, C.-L.,&Wu,W.-W.(2004). A fuzzy extension of the DEMATEL method for group decision making. European Journal of Operational Research, 156 , 445–455.
این در حالی است که چنین مقاله‌ای وجود خارجی ندارد و در سایت نشریه تحقیق در عملیات اروپا که به عنوان مرجع این مقاله معرفی شده است نیز چنین مقاله‌ای هر گز ثبت نشده است. رویه کپی کردن منابع و مطالب بدون پیگیری آنها متاسفانه بسیار رایج است و به پژوهشگران متذکر می‌شویم به شدت این موضوع را مورد توجه قرار دهند.